عملکرد صحیح خودرو توسط قطعات مختلفی در آن پشتیبانی میشود که هرکدام نقش و وظیفه خاص خود را دارند. یکی از قطعات مهم خودرو، گیربکس است. جعبهدنده خودرو، یک بخش مکانیکی است که از قطعاتی مانند چرخدنده، شفت و بلبرینگ و … تشکیل شده و عاملی برای انتقال نیرو بین موتور و چرخ ماشین محسوب میشود. در این مطلب همراه ما باشید تا به این سوال پاسخ دهیم که گیربکس چیست و چه وظایفی را برعهده دارد.
گیربکس چیست؟
شما به عنوان یک راننده باید بدانید گیربکس چیست تا در صورت بروز علامتهای غیر طبیعی بدانید آیا مشکل از این بخش ماشین است یا خیر. به طور کلی موتور هر خودرو گشتاور متفاوتی تولید میکند و جعبه دنده، شرایطی را برای راننده ایجاد میکند که به کنترل سرعت موتور اتومبیل خود بپردازد. در واقع راننده میتواند بدون اینکه دور موتور و گشتاور را بالا ببرد، اتومبیل را به سرعت دلخواه برساند.
از آنجایی که جعبه دنده نقش مهمی دارد، از قطعات مختلفی تشکیل میشود. چرخ دندهها اصلیترین اجزای جعبه دنده هستند که با قرار گرفتن روی هم به فعالیت آن کمک میکنند.
گیربکس کجای ماشین است؟
برای پاسخ به این سوال که گیربکس کجای ماشین است باید مدل ماشین را مشخص کنید؛ زیرا نوع اتوماتیک و دستی در موقعیتهای مختلفی قرار میگیرند. به طور کلی جعبه دنده در قسمت زیرین خودرو و بین موتور و چرخها قرار دارد. با این تفاوت که نوع دستی در پشت خودرو و نوع اتوماتیک در قسمت جلویی خودرو قرار گرفته است.
وظایف گیربکس چیست؟
کنترل و تنظیم نیروی موتور خودرو فقط یکی از وظایف جعبه دنده است. اما این بخش از خودرو با قرار گیری میان موتور و مصرفکننده توان، وظایف دیگری را هم انجام میدهد. در ادامه به این سوال پاسخ میدهیم که وظایف گیربکس چیست؟
- تغییر نسبت دنده: این قطعه در نسبت دنده تغییر ایجاد میکند. یعنی راننده میتواند دندههای داخل خودرو را متناسب با سرعت رانندگی و گشتاور تغییر دهد.
- انتقال نیرو به چرخها: گیربکس، انرژی مناسبی را از موتور خودرو به چرخهای آن منتقل میکند و با جلوگیری از انتقال نیروی مازاد، به بهینهسازی مصرف سوخت و حرکت خودرو میپردازد.
- کنترل سرعت: یکی از رایجترین کاربردهای جعبه دنده، کاهش یا افزایش سرعت در سراشیبی یا سربالایی و در جادههای مختلف است.
- تامین گشتاور: یک خودرو برای عملکرد خوب به سطوح مختلف گشتاور در شرایط مختلف نیاز دارد. این گیربکس است که به راننده کمک میکند تا گشتاور را به حداکثر و حداقل برساند.
معرفی انواع گیربکس
اصلیترین انواع جعبه دنده به کار رفته در اتومبیلها شامل نوع دستی و اتوماتیک هستند. اما نوع اتوماتیک جعبه دنده انواع مختلفی دارد. همچنین نوع اتوماتیک و مدلهای مختلف آن نسبت به نوع دستی از حساسیت بیشتری برخوردار هستند. آیا میدانید انواع مختلف گیربکس چیست؟ و هر مدل چه ویژگیهایی دارد؟
نوع دستی
نوع دستی گیربکس چیست؟ و چه ویژگیهایی دارد؟ در نوع دستی در واقع راننده عامل انتخاب قدرت و گشتاور موتور در سرعتهای متخلف است. در این روش راننده باید کاملا بر استفاده درست از کلاچ مسلط باشد تا بهصورت دستی نسبت دنده را برای انتقال بهینه نیرو به چرخها انجام دهد. در تعویض دنده، کلاچ درگیر میشود و وقتی راننده در زمان درست و سرعت مناسب دنده عوض میکند، امکان انتقال نرم نیرو را به نسبت بعدی در جعبه دنده تامین میکند.
نوع اتوماتیک
نوع اتوماتیک جعبه دنده چیست؟ و چه ویژگیهایی دارد؟ در این روش گیربکس کاملا خودکار با کمک یک محرک الکترونیکی یا هیدرولیکی، دنده را عوض میکند و دخالت راننده در تعویض دنده نیازی نیست. آیا میدانید مهمترین ویژگی گیربکس اتوماتیک چیست؟ صرفهجویی در مصرف سوخت که امتیاز ویژهای در مسافتهای زیاد به حساب میآید. این مدل جعبه دنده فقط شامل یک مدل نیست و انواع مختلفی دارد. انواع گیربکس اتوماتیک شامل مواردی مانند AT، AMT، CVT، DCT و… هستند که هر یک ویژگیهای خاصی دارند و با تکنیکهای متفاوتی تعمیر میشوند.
با وجود جعبه دنده از نوع اتوماتیک، سرعت ماشین و ورودی دریچه گاز عامل تعیین تغییر دنده هستند و رانندگی را راحتتر میکنند. اینکه چگونه بفهمیم گیربکس اتومات سالمه به عوامل مختلفی بستگی دارد که شامل عدم تولید صدای ناهنجار در جعبه دنده، عدم انتشار بوی سوختگی و نشتی و کم شدن روغن در این قطعه است.
در صورت بروز علائم غیر طبیعی در خودرو، احتمالا جعبه اتوماتیک دچار مشکل شده است. به دلیل استفاده از قطعات پیچیده و حساس، حتما تعمیر گیربکس اتومات را به افراد متخصص این کار بسپارید. شما میتوانید برای تعمیر این نوع گیربکسها به تعمیرگاه خشنودی به عنوان یکی از مراکز تخصصی گیربکسهای اتوماتیک مراجعه کنید.
نوع متغیر پیوسته (CVT)
آیا میدانید ویژگیهای مدل متغیر پیوسته گیربکس چیست؟ عملکرد تعویض دنده در این نوع جعبه دنده بهصورت پیوسته است و میان تعویض دنده، فاصلهای وجود ندارد. مدل cvt جعبه دنده حتی زمانی که سرعت خودرو متغیر است، چرخش موتور را در هر دقیقه ثابت نگه دارد. این امر سبب مصرف بهینه سوخت شده و به راننده اجازه میدهد فرمان را نرم بچرخاند. اگر میخواهید بدانید خودروی شما هم این نوع جعبه دنده را دارد یا خیر، باید مطلب چه ماشین هایی گیربکس cvt دارند را بخوانید.
در صورت بروز مشکل در جعبه دنده از نوع اتومات و مشاهده علائمی مانند تاخیر در تعویض دنده، قطعا به تعمیر آن نیاز دارید. از آنجایی که قطعات این نوع جعبه دنده حساس هستند، حتما برای تعمیر آن به یک تعمیرکار متخصص و کاربلد مراجعه کنید. در صورت بروز هر گونه مشکل در این نوع گیربکس میتوانید برای تعمیر گیربکس cvt در تعمیرگاه خشنودی درخواست دهید.
نوع دو کلاچه (DCT)
این مدل نیز از نوع جعبه دنده اتومات است که از دو کلاچ مجزا برای تعویض دنده استفاده میکند. در واقع دو جعبهدنده بهصورت دندههای فرد 1، 3 و 5 و دندههای زوج 2، 4 و 6 روی این جاسازیشده که فاصله زمانی تعویض دندهها را کاهش میدهد و عملا دندهها سریعتر و نرمتر تعویض میشوند. مصرف سوخت این گیربکس بسیار کمتر شده است. با توجه به پیچیده بودن قطعات این نوع جعبه دنده، در صورت ایجاد مشکل، تعمیر آن را به تعمیرکاران متخصص بسپارید. شما میتوانید برای تعمیر گیربکس dct به تعمیرگاه خشنودی مراجعه کنید.
نوع نیمه اتومات
این جعبه دنده مشابه نوع دستی است. تنها با این تفاوت که پدال کلاچ ندارد و برای تغییر چرخدندهها از یک سری سنسورها و دستورات کامپیوتری استفاده میکند. ولی درعینحال راننده میتواند دندهها را به سمت کم یا زیاد تغییر دهد.
اجزای تشکیل دهنده گیربکس چیست؟
اکنون که با تعریف و عملکرد این بخش از خودرو آشنا شدید، سوالی که پیش میآید این است که اجزای گیربکس چیست؟ جعبهدنده دارای بخشهای مختلفی است که در نوع اتوماتیک و دستی برخی از قطعات کم یا زیاد هستند. به طور کلی این قطعات در انواع جعبه دنده وجود دارند:
- پوسته: پوسته از جنس چدن و دربرگیرنده چرخدنده، یاتاقان و محورها
- شافت کلاچ یا شافت ورودی: دریافت نیرو از موتور و تامین نیروی دیگر شافتها از طریق یک کلاچ متصل
- میل شمارنده: دارای اتصال مستقیم به شافت کلاچ و کار کردن با توجه به نسبت دنده در دور موتور
- شافت اصلی: دریافت نیرو از میل شمارنده و کار کردن در سرعتها و گشتاورهای مختلف با در نظر گرفتن نسبت دنده
- چرخ دندهها: چرخ دنده، واسطه حرکت نیرو از یک شافت به شافت دیگر
- بلبرینگ: کاهش اصطکاک و تسهیل چرخش
سخن پایانی
در این مطلب سوال گیربکس چیست؟ و انواع آن را در کنار وظایف و اجزای جعبه دنده بررسی کردیم. در خودروهای جدید، گیربکس خودکار بیشتر مورد استفاده قرار گرفته و نسبت به نوع دستی، رانندگی را سادهتر و روانتر کرده است. اما با توجه به عملکرد خوب جعبه دندههای اتوماتیک، باید توجه زیادی به سرویس دورهای و تعمیر آنها داشته باشید. تعمیرگاه خشنودی نزدیک 15 سال است که در زمینه تعویض قطعات گیربکس، تعویض و تعمیر آن فعالیت دارد. شما میتوانید در صورت بروز هر گونه مشکل در بخش جعبه دنده خودرو، به این تعمیرگاه مراجعه کنید یا بهصورت اینترنتی از طریق سایت درخواست دهید.