شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید گیربکس اتوماتیک چگونه کار میکند و برای انتقال قدرت از موتور خودرو به محور چرخها چه فرایندی را طی مینماید. برای پاسخ به این سوال بهتر است بدانید که گیربکسهای اتوماتیک دارای سیستمهای پیچیدهای هستند و از اجزا و بخشهای مختلفی تشکیل میشوند که در این نوشتار به صورت ساده و قابل فهم در مورد آنها صحبت خواهیم کرد. پس برای دانستن اینکه یک گیربکس اتوماتیک چگونه کار میکند، بهتر است این مطلب را تا انتها دنبال کنید.
گیربکس در خودرو چه نقشی را بر عهده دارد؟
قبل از پرداختن به این مساله که گیربکس اتوماتیک چگونه کار میکند بهتر است بررسی کنیم که اصلا نقش گیربکس در عملکرد یک خودرو چیست. چه در خودروهای اتوماتیک و چه در اتومبیلهایی که از جعبه دنده دستی استفاده میکنند، گیربکس یکی از پیچیدهترین و البته مهمترین قطعات موجود در کاپوت است. در این میان، جعبه دندههای هوشمند که رانندگان را از کلاچ گرفتن و تعویض دنده دستی بینیاز کردهاند، به مراتب از گیربکسهای دستی پیشرفتهتر هستند. اما در تمامی انواع این قطعه، وظیفه اصلی انتقال نیروی تولیدی توسط موتور به محور چرخهاست. در واقع این گیربکس است که چرخهای یک ماشین را به حرکت در میآورد. علاوهبر این انتقال نیرو، جعبه دندهها وظیفه تنظیم سرعت خودرو را نیز برعهده دارند.
گیربکس اتوماتیک چگونه کار میکند؟
برای آنکه متوجه شویم گیربکس اتوماتیک چگونه کار میکند باید با اجزای مختلف آن آشنا شویم. تمامی انواع گیربکس اتوماتیک دارای سه بخشی اصلی هستند که در ادامه به معرفی آنها میپردازیم:
مبدل گشتاور
مبدل گشتاورد یا تورک کانورتر در گیربکسهای اتوماتیک، همان کاری را انجام میدهد که کلاچ مکانیکی در خودروهای با دنده دستی بر عهده دارد. در واقع مبدل گشتاورد اصلیترین قطعه جعبه دنده هوشمند است که نقش واسطه بین موتور و جعبه دنده را در انتقال قدرت ایفا میکند. این قطعه خود دارای چهار بخش است: پمپ روغن، توربین، استاتور و روغن هیدرولیک.
در این قطعه، پمپ، روغن هیدرولیک را به سمت توربین هدایت میکند. روغن هیدرولیک نیز وظیفه دارد تا پرههای توربین تعبیه شده در مبدل گشتاور را به حرکت در بیاورد. در نتیجه حرکت توربین توسط روغن است که خودرو به حرکت درمیآید. در این میان پره میانی یا استاتور وظیفه دارد تا با چرخش تیغههای خود، مانع برگشت غیر اصولی روغن هیدرولیک به درون پمپ میشود. عدم وجود روغن در مبدل گشتاور باعث میشود که نیروی موتور به توربین نرسد و در نتیجه خودرو هیچ حرکت رو به جلویی نداشته باشد.
ست کلاچ
ست کلاچ مجموعهای از کلاچهای صفحهای است که به کمک روغن گیربکس کار میکند. سوپاپ بدنه گیربکس، روغن را با میزان فشارهای مختلفی به سمت صفحههای ست کلاچ ارسال میکند. اینکه بر اثر فشار روغن، چند صفحه دیسکی در این در مجموعه کلاچ قفل شوند، مشخص میکند که ماشین در کدام دنده حرکت خود را ادامه دهد.
با توجه به نقش حیاتی روغن در این بخش از جعبه دنده، در پاسخ به این سوال که اگر گیربکس روغن نداشته باشد چه میشود؟ میتوان اینطور پاسخ داد که نبود روغن گیربکس، عملکرد ست کلاچ و در نتیجه تمامی قطعه گیربکس را مختل خواهد نمود.
ستهای چرخ دنده
بر خلاف جعبه دندههای غیرهوشمند و دستی که دارای چند چرخ دنده کوچک و بزرگ هستند، در گیربکسهای اتومات، بنابر مدل آنها، از چند ست چرخ دنده استفاده میشود. این ستها شامل انواع چرخ دنده رینگی یا کمربندی، خورشیدی و سیارهای هستند. با قفل شدن دیسکهای مجموعه کلاچ در یکدیگر، این چرخ دندهها شروع به کار کرده و گشتاور را به شفت خروجی گیربکس منتقل میکنند.
با آشنایی با بخشهای مختلف جعبه دنده هوشمند میتوان در پاسخ به سوال که گیربکس اتوماتیک چگونه کار میکند؟ گفت که بخشهای مختلف جعبه دنده کمک میکنند که گیربکس واسطه بین موتور و لاستیکها شود تا خودرو به وظیفه اصلی خود، یعنی حرکت کردن بپردازد.
از کجا بفهمیم روغن گیربکس کم شده است؟
احتمالا تا الان، به نقش حیاتی روغن گیربکس در عملکرد بهینه این قطعه پی بردهاید. بنابراین دانستن اینکه از کجا بفهمیم روغن گیربکس کم شده از اهمیت بالایی برخوردار است. نشانههای زیادی هستند که در صورت بروز آنها، بهتر است روغن گیربکس خودرو را چک کنید.
صداها اولین نشانههایی هستند که میتوانند به شما بگویند که روغن موجود در محفظه جعبه دنده کم شده است. علاوهبر صداهای غیرعادی مانند صدای زنگ خوردن یا صدای زوزه کشیدن، اختلال در عملکرد گیربکس نیز میتواند ناشی از کم شدن روغن گیربکس باشد. کاهش سرعت عمل گیربکس، لرزش یا گیر کردن دنده و داغی گیربکس، از جمله این اختلالات در عملکرد جعبه دنده خودروی شما هستند.
این نکته را فراموش نکنید که روغن گیربکس بر اثر بخار شدن کم نمیشود. پس اگر متوجه کم شدن این مایع سیال در جعبه دنده خودروی خود شدید، بهتر است به یک متخصص باتجربه مراجعه کنید تا علت نشتی و کم شدن روغن را بررسی و رفع نماید.
نتیجهگیری
هرچند که قطعه گیربکس در خودروهای هوشمند از پیچیدگی بالایی برخوردار است، اما با کمی مطالعه میتوان فهمید که به طور کلی یک گیربکس اتوماتیک چگونه کار میکند. اما داشتن اطلاعات کلی در مورد عملکرد جعبه دندههای هوشمند برای تعمیر آنها کافی نیست. پس بهتر است در صورت ایجاد مشکل در این قطعه از خودروی خود، رفع عیب و نقص را به متخصصان باتجربه، باسواد و منصف بسپارید. مهندسان دوره دیده تعمیرگاه خشنودی میتوانند به شما در مسیر سرویس و تعمیر گیربکس اتومات اتومبیلتان کمک کنند.
سوالات متداول
چگونه بفهمیم گیربکس اتومات سالم است؟
در پاسخ به این پرسش که چگونه بفهمیم گیربکس اتومات سالمه باید گفت که بهتر است نشانههای خرابی و عدم عملکرد صحیح این قطعه را بشناسیم. بدین ترتیب با بررسی گیربکس و عدم مشاهده نشانههای وجود نقص میتوانیم از سلامت جعبه دنده اتومبیل خود مطمئن شویم.
آیا تعویض دیرهنگام روغن گیربکس میتواند باعث بروز مشکل شود؟
پاسخ به این سوال مثبت است. با توجه به تاثیرگذاری روغن گیربکس در عملکرد صحیح آن، هرگونه کثیفی یا تیره شدن این روغن میتواند سلامت جعبه دنده خودروی شما را به خطر بیاندازد. از آنجایی که روغن گیربکس بعد از مدتی سیاه و کثیف میشود، تعویض دیرهنگام آن میتواند صدماتی جدی را به اتومبیلهای هوشمند وارد نماید.